Victim control dynamiek: in sociale groepen

Hoe werkt Victim control dynamiek in sociale groepen?

Een op een is Victim control dynamiek al heel pijnlijk. Maar in sociale groepen kan dit verwoestende vormen aan nemen. Het kan voorkomen in een gezin zijn, in de klas, op school, in werk situatie, in een woonwijk, etc… Het valse slachtoffer kan zich alleen goed voelen als het contrast er heel groot uitziet en de dader absoluut verschrikkelijk overkomt op de buitenstaander(s).

Victim control werkt omdat we als samenleving zijn geconditioneerd om achter de underdog te gaan staan. Dit was een overlevingstechniek van de samenleving om voor iedereen te zorgen, jong en oud, sterk en zwak. Zo overleefde we als mensheid. Lijkt iemand een slachtoffer dat verdedigen we die. Daarnaast triggert het ook ons eigen gevoel van kwetsbaarheid. Op het moment dat we iemand verdedingen die eruit ziet als slachtoffer dan voelen we onszelf ook sterker.

Het is projectie, als we deze persoon verdedigen, dan verdedigen we eigenlijk de kwetsbare kant van onszelf. Maar omdat we projecteren kunnen we alleen maar de oppervlakte van de situatie zien. We kunnen niet zien dat we gebruikt worden in een controle dynamiek. En dat is wat Victim control is… het is een controle dynamiek.

Wat gebeurt er met de ontvanger?

De ontvanger van deze techniek (het echte slachtoffer) gaat reageren als op elke bedreiging. Men wordt afwerend, wordt boos of gaat eigen controle technieken inzetten. Dit zorgt ervoor dat de Victim controle dynamiek altijd werkt. Want het kapitaliseert op de reactie van het echte slachtoffer van deze controle dynamiek. Door van het echte slachtoffer een onechte dader te maken en de echte dader een vals slachtoffer.

Mensen die net aan komen lopen en de situatie bekijken, zien niet wie het echte slachtoffer is. Omdat het valse slachtoffer de eerste slag uitdeelt… en daarna meteen het slachtoffer gaat uithangen. Ze klagen over, ‘hoe oneerlijk het is en hoe oneerlijk het leven voor hun is’. De ontvanger wordt boos en reageert… maar de omgeving die maar een beperkt zicht heeft op de situatie, ziet dat de underdog nog erger op de kop krijgt. Door iemand die boos is.

Op degene die aan het ontvangende eind staat, wordt gaslighting toegepast. Want het trekt het echte slachtoffer uit zijn eigen realiteit. Op het ene moment doet men gewoon zijn ding, en opeens wordt men ergens in getrokken wat helemaal niets met hun van doen heeft. En wordt men ergens de dader van gemaakt. Dader van een misdaad waarvan ze niet eens wisten dat ze die begaan hadden.

Gaslighting

Het is een afschuwelijke vorm van misbruik, psychische mishandeling en emotioneel misbruik. Het is een vorm van mishandeling waar men iemands realiteit probeert te veranderen. Ze doen een aanslag op hun waarneming. Waar ze het echte slachtoffer ervan proberen te overtuigen dat wat ze zag niet waar was, wat ze hoorde niet waar was en wat ze voelde niet waar was. Men probeert het perspectief op de werkelijkheid van het echte slachtoffer niet echt is. Dat ze gek zijn en dat men hun verstand verliest.

Mensen raken in dit soort relaties, hun verstand dan ook werkelijk kwijt omdat het zo’n lelijke mishandeling is. Als iemand zo’n macht strijd naar je uithaalt en dan het slachtoffer speelt, dat doet iets met je gevoel van realiteit en doet je twijfelen aan je verstand.

Voorbeeld: Men fietst op straat en iemand steekt een stok in hun wiel en gaat vervolgens rondspartelen op de grond alsof ze aangereden zijn. Om de indruk te wekken dat het echte slachtoffer hun iets aan gedaan hebt. Het echte slachtoffer denkt; waarom doen ze dat? Het is zo oneerlijk. Ze worden vervolgens boos, en reageren op het valse slachtoffers zijn acties.

Maar een derde persoon die voorbij komt ziet een boos persoon over iemand heen staan die over de grond rolt, het lijkt of ze aangereden zijn. En daarna worden ze ook nog aangevallen…. Wie is hier dan een monster?

In zo’n soort situatie wordt het echt slachtoffer een target van de sociale groep en het valse slachtoffer wordt dan verdedigd. De reactie van het echte slachtoffer laat zien wat het onechte slachtoffer wil laten zien… Het valse slachtoffer wil namelijk laten lijken, dat zij slecht behandeld wordt door degenen die werkelijk het echte slachtoffer is. Het echte slachtoffer wordt dan als dader gezien.

De groep moet valideren dat het valse slachtoffer zielig is. Op die manier voelt het valse slachtoffer dat zijn onvervulde behoefte vervuld worden:

• Gevoel van persoonlijke macht
• Gevoel om een goed mens te zijn
• Aandacht

De groep schaart zich achter het valse slachtoffer omdat ze denken dat die de underdog is. Maar vaak ook om zelf niet afgerekend te worden door het valse slachtoffer.

Held, dader en slachtoffer persoonlijkheid

De dramadriehoek (ook wel Karpman-driehoek genoemd) is een model voor communicatie en samenwerking. Er is sprake van psychologische spellen die verborgen, onbewuste bedoelingen hebben. Door alle ‘spelers’ wordt, met onbewuste opzet, ontkend dat die verborgen bedoelingen bestaan. Toch bepalen die onbewuste bedoelingen hoe iemand zich gedraagt. De bewuste bedoelingen zijn positief, de onbewuste negatief.

Aanklager

• treft geen blaam
• is niet zelf verantwoordelijk
• heeft zelf het gevoel beter te zijn dan de ander
• houdt anderen op afstand

Redder

• maakt zichzelf belangrijk
• maakt anderen afhankelijk
• laat zien hoe goed hij of zij is
• bemoeit zich met anderen, niet met zichzelf

Slachtoffer

• hoeft niet na te denken,
• hoeft niet te kiezen
• heeft geen verantwoordelijkheid voor het eigen gedrag
• wordt door anderen verzorgd

Groepen zoals schoolklassen, werkkringen, bevolkingsgroepen, gelijkgestemden, volken kunnen zich op individuele schaal, in groepen en als geheel gedragen als ‘spelers’ van de dramadriehoek.

De gevolgen van ‘Dramadriehoek spelen’ kunnen zeer ingewikkeld worden, zozeer dat niemand nog invloed heeft op wat er in werkelijkheid gebeurt. Toch is de werking van alle drama relatief eenvoudig te begrijpen.

De held

Onze held in de situatie van de victim controle dynamiek wil het ’externe’ slachtoffer beschermen tegenover de ‘externe’ dader. En iedereen valideert zijn eigen ‘innerlijke’ slachtoffer persoonlijkheid, door te zeggen dat ze het erg vinden voor het valse slachtoffer. Maar  onthoud de onechte dader is eigenlijk het werkelijke slachtoffer.

Door het zogenaamde slachtoffer te steunen krijgen ze een gevoel van goedheid en in hun kracht staan. Op dit punt gebeurd er meer gaslighting omdat het valse slachtoffer:  

• wordt aangemoedigd om voor zichzelf op te komen in dit absurde controle drama
• probeert de hele groep achter zich te krijgen door gebruikt te maken van boosheid en reactiviteit
• het wordt een collectief project om het gestreste onechte slachtoffer te helpen met iets wat ze zelf heeft gecreerd.

De zondebok

De zondebok is het echte slachtoffer. Deze dynamiek kan gezinnen verwoesten als dit speelt tussen ouder en kinderen in dysfunctionele gezinnen. Wat je vaak ziet is dat dit gebeurd met de moeder, deze voelt zich klein en krachteloos tegen over een van haar kinderen. Daardoor zal ze deze victim controle uitvoeren naar haar eigen kind. Waarbij ze haar kind maakt tot probleem kind wat al haar problemen veroorzaakt. Ze weeft dan het hele gezin om haar heen om haar te beschermen tegenover dit kind.

Ze kan dit ook omflippen door iedereen te vragen dit probleem kind mee te helpen. Zo komt ze zelf in een goed daglicht te staan omdat ze zo zorgzaam lijkt. Maar ze heeft zelf van haar normale kind een probleem kind gemaakt. Omdat ze niet in de gaten heeft dat ze haar onmacht en onderdrukte emoties projecteert op haar kind. Als het kind zich verzet dan bevestigd dit het beeld wat de moeder wil schetsen. En krijgt ze op deze manier zelf de aandacht die ze wil hebben.

Deze dynamiek zie je vaak terug bij gezinnen waarbij een van de kinderen zelfmoord heeft gepleegd. Kinderen uit dit soort gezinnen, waar Victim contol voorkwam, hebben vaak vanaf jonge leeftijd suicidale gedachtes doordat ze zich zo machteloos voelen door de gaslighting en manipulaties van hun ouder.

Schuld en schaamte gevoel

Wanneer je zelf in een relatie ziet waarin je de ontvanger bent van deze techniek, dan willen mensen je laten voelen dat je iets fouts hebt gedaan. Ze willen dat je, je schuldig voelt en beschaamd. Dit is helaas ook iets wat je veelvuldig ziet in hedendaagse sociaal media maar ook in de dagelijkse omgang in onze maatschappij komt het steeds meer voor.

Als het werkt en ze hebben ergens bewijs van dan wordt het helemaal moeilijk om er onderuit te komen. Ook al heb je maar een kleine vergissing begaan en heb je al meerder malen je excuus gemaakt. Dan kan je nog zo je best doen om het goed te maken maar dit bevat geen blijvende verbetering. Ze blijven zich het slachtoffer voelen, want het slachtoffer gevoel komt uit hun verleden. Zo blijft het dweilen met de kraan open.

Ze weten ook steeds wat je gaat doen, zodat je samen steeds in de herhaling valt. Jij blijft de dader en zij blijven in hun arme ik rol. Als iemand de Victim control dynamiek toepast, jagen ze op excuses en willen ze winnen. Ze willen laten zien ik ben goed en jij bent fout. Geen resultaat is blijvend. Steeds kom je weer in dezelfde cirkel… en blijven ze tegen je vechten om het gevoel van macht terug te krijgen.

Slachtoffergevoel

In de spirituele en psychologische wereld heeft het slachtoffer zijn een stigma. Hierdoor kan men niet naar het stuk gaan wat werkelijk gekwetst is… en mag men niet even medelijden voor zichzelf hebben over de stukken waar men werkelijk slachtoffer was. Want men wordt beschaamd als men zo denkt. Maar als men het gewonde stuk niet mag erkennen neemt het grotere vormen aan. En raakt het uit controle en dan bepaald het oude slachtoffergevoel hoe men reageren op dingen.

Als we dat stigma weg nemen en werkelijk naar die oude pijnlijke stukken kunnen kijken, dan zien we dat we pijn hebben en we ons machteloos voelen. Als men Victim control nodig heeft, heeft men geen geborgen en voedende opvoeding gehad. Is men als kind niet gesteund en heeft men niet geleerd hoe in ze in hun eigen  kracht mogen staan. Men was slachtoffer en dat voelen ze nog steeds op die manier, daarom is Victim control de enige manier waarop men in hun kracht kan komen. Het is het originele slachtofferschap waar op gefocust moet worden. Anders blijft het zich uitspelen in de huidige relaties en situaties waar men niet echt het slachtoffer is.

Bijvoorbeeld: als een man zijn vrouw schopt dan is zij echt machteloos. Dat is een waar gevoel en reeel gevoel.

Maar vaak is het zo dat als we volwassen zijn, de realiteit is dat andere niet iets doen wat ons machteloos maakt. Maar dat we dit uit het verleden projecteren. De realiteit is dat als men volwassen is en een mishandelende situatie zit, dat men weg kan gaan. Als daarvoor niet gekozen wordt en men gaat niet weg. Dan is het belangrijk om zich af te vragen waarom ervoor gekozen wordt om in de rol van slachtoffer te blijven.

Is het onze eigen machteloosheid of is het een ander die ons machteloos maakt. Het is belangrijk dat we eigen verantwoordelijkheid nemen voor onze eigen zwakte en angsten.

De rot kant is dat als men werkelijk slachtoffer is geweest in het verleden. Dat men toch zijn eigen leven moet leiden en dat is al heel erg moeilijk. De keuze om slachtoffer te blijven ligt in deze situatie bij zichzelf. Er komt voor de meeste mensen een punt waar men voelt…. Ja, ik ben mishandeld of niet goed opgevoed en verzorgd en het leven is niet eerlijk. Maar ik moet wel mijn verantwoordelijkheid nemen voor mijn leven.

Ook al moet men starten vanuit een nulpunt. Men zal voetje voor voetje moeten zetten tot men het eigen leven heeft zoals men het wil creeren.

Bron: T. Swan